Stoere vrouw zet vrouwen in de schijnwerpers die niet alleen een stem hebben, maar ook de irrelevante vooroordelen over gender trotseren.
De etherische papieren sculpturen van Swoon hebben gehangen in het MoMA van New York en het MoCA in Los Angeles, maar je zult haar werk net zo goed op een bakstenen muur in een vergeten straat vinden.
De artiest, geboren Caledonia Curry, is een studie in contrasten. Ze is een klassiek geschoolde schilder die streetart-zwaargewicht is geworden en staat vooral bekend om haar adembenemende, godin-achtige uitgesneden portretten, die zowel in de wereld van de beeldende kunst als de graffiti-wereld fans hebben gevonden. Tarwe geplakt in steden over de hele wereld, ze zijn rauw maar ook dromerig en - in tegenstelling tot de meeste straatkunst - stoutmoedig vrouwelijk.
“In het begin heb ik er echt tegen gevochten. En toen dacht ik: ‘Weet je wat? Fuck this!'", zegt Swoon over haar zachte esthetiek. “Vrouwelijkheid en fijngevoeligheid, al deze kwaliteiten worden niet op grote schaal gerespecteerd. We hebben niet echt een culturele geschiedenis van [waarderen] vrouwelijk genie, laten we het noemen, mensen die hun kunst volledig belichamen en hun werk op een manier die uitdrukking geeft aan hun vrouwelijkheid.” Dus sneed ze een genre uit waar meisjesachtigheid en grit hand in hand gaan hand.
Swoon, 40, beschrijft haar vroege jeugd in Daytona Beach, Florida, als chaotisch. Haar ouders waren allebei heroïneverslaafden die worstelden met psychische aandoeningen en zelfmoordneigingen, thema's die terugkeren in haar werk. Maar haar tienerjaren werden gekenmerkt door meer stabiliteit. Haar vader werd clean en toen Swoon 10 was, schreef haar moeder haar in voor een kunstles voor gepensioneerden; op de een of andere manier vond ze daar haar plek. Kunst werd een vorm van expressie, therapie en activisme voor Swoon, die na de aardbeving van 2010 een lopend bouw- en verfraaiingsproject in Haïti lanceerde. Hieronder laat ze ons binnen in haar kleurrijke wereld - inclusief haar onwaarschijnlijke omhelzing door de jongensclub en die keer zeilde ze illegaal door Venetië op een vlot gemaakt van afval.
Haar eerste grote mislukking: "Artiesten zullen je vertellen dat ze hun hele leven kunstenaar zijn geweest", zegt Swoon. Maar ze wijst naar het moment dat ze als 10-jarige die kunstles binnenstapte als haar ontwaken. "De 80-jarige gepensioneerde schilders adopteerden mij; ze leerden me schilderen. Dankzij hen ben ik een gefocuste, zelfverzekerde artiest geweest." Jaren later dacht ze dat haar eerste poging tot street art een ramp was, herinnert ze zich. "Ik heb er een paar maanden aan gewerkt, en toen ging ik en probeerde het buiten te zetten en het was een totale mislukking. Ik moet 22 zijn geweest, en het was een portret van een linoleumblok. Ik wist niet wat ik deed. Het kwam meteen naar beneden", zegt ze lachend. "Maar ik bleef doorgaan."
Van schuilplaats tot uitbraak: De tweede poging van Swoon was succesvoller. In het begin - kort nadat ze afstudeerde aan het prestigieuze Pratt Institute in Brooklyn - was haar... Met tarwe geplakte muurschilderingen hadden wijdverbreide erkenning gekregen, hoewel ze haar identiteit verborgen hield achter de bijnaam Swoon. Ze werkte als serveerster en verkocht kunst vanuit haar appartement, toen een vriend in de kunstgemeenschap haar vertelde dat Jeffrey Deitch - de experimentele curator wiens galerij diende als lanceerplatform voor het meest opwindende, jonge talent - had rondgevraagd in een poging contact te maken met de mysterieuze Zwijm. In 2005 onthulden ze hun samenwerking: Swoon vulde Deitchs galerij met een uitgestrekt droomlandschap van papieren sculpturen die de kunstwereld op zijn kop zetten.
"Vreemd genoeg nam het Museum of Modern Art contact met me op voordat Jeffrey dat deed", zegt ze over haar plotselinge populariteit. Maar Swoon begreep niet helemaal, of geloofde in ieder geval niet, dat ze geïnteresseerd waren in haar werk. "Ik had zoiets van, 'Waarom neem je contact met mij op?' Ze zeiden: 'Kun je wat kunst langsbrengen?' En ik had zoiets van, '... Waarvoor?'"
Niet een van de jongens: Swoon is een van de weinige en misschien wel de meest prominente vrouwen die haar niveau van succes binnen het straatkunstgenre heeft bereikt. Maar de jongensclub was verrassend gastvrij. "Ik denk dat mensen verwachten dat je veel seksisme zult krijgen, maar voor het grootste deel wilde iedereen gewoon shit maken, en ze waren opgewonden, en iedereen steunde gewoon iedereen. Ik denk eerlijk gezegd dat er veel meer seksisme is hoger in de kunstwereld dan toen ik begon met het maken van [kunst] op de straat," zegt ze, en voegt eraan toe: "Het is een beetje raar dat ik nu zo'n vrouwelijk werk vaak maak omdat ik een totale tomboy. Mijn meest trotse prestatie is dat ik een artiest ben waar jonge vrouwen naar kunnen kijken en zeggen: 'Dat kan ik.'"
Bestrijding van psychische aandoeningen: Swoon's grootste obstakel was 'mijn eigen geest', zegt ze. Toen ze zag hoe haar ouders worstelden met verslaving en psychische aandoeningen, dacht ze op een gegeven moment dat haar leven onvermijdelijk een soortgelijk pad zou volgen. "Als je op jonge leeftijd een trauma hebt, wat ik deed omdat mijn familie zo onstabiel was, begint het later in het leven naar buiten te komen. Dus toen ik in de dertig was, begon ik het te verliezen. Ik kon niet met mezelf leven, dus moest ik al dit diepgaande werk doen. Ik moest in therapie gaan, ik las, schreef, hield dagboeken bij, deed onderzoek naar trauma's om te proberen een persoon te zijn die zich geaard voelt."
Uiteindelijk slaagde ze erin vrede te sluiten met haar turbulente jeugd en zelfs lang gekoesterde wrok los te laten. "Dat is een lang proces geweest en heeft veel blootgelegd." Een groot deel daarvan was voor Swoon het kanaliseren van haar complexe emoties in haar werk. "Het gaat in de eerste plaats om het ontdekken [wat je voelt]. Als je het eenmaal ontdekt en het in kunst verandert, zo leef ik; dat is wie ik ben."
De Biënnale van Venetië in de maling nemen: Swoon heeft haar werk in verschillende settings getoond, van Miami's Wynwood Walls tot haar totale overname van het Cincinnati Contemporary Arts Center. Maar haar meest bizarre project tot nu toe was deels performancekunst, deels sociaal experiment en deels grappige, dumpster-duikstunt. Samen met een groep anarchistische kunstenaars ontwierp ze een vloot van schepen die volledig was gebouwd van afval uit New York City (denk aan steampunk Captain Hook). De vrolijke reizigers begonnen hun reis aan de kust van Slovenië en stortten neer op de Biënnale van Venetië in 2009 en nodigden toeschouwers langs de kanalen uit om aan boord te springen en met hen te feesten. De douane was op zijn zachtst gezegd in de war.
Kunst als activisme: Swoon gelooft dat 'ruimtes van verwondering' gemeenschappen in crisis kunnen transformeren, wat de missie is van haar organisatie, de Heliotroop Stichting. Na de verwoestende aardbeving die Haïti in 2010 trof, startte ze een duurzaam bouwproject in twee lokale gemeenschappen om broodnodige huisvesting te bieden en kleur terug te brengen in de genivelleerde steden, wat het eerste initiatief zou worden onder Heliotroop. Ze is nu ook bezig om een verlaten kerk in Braddock, Pennsylvania, te restaureren en om te vormen tot een door kunstenaars gerunde keramiekworkshop en een gemeenschapscentrum.
Vooruit kijken: Met haar tarwepasta-muurschilderingen, kantachtige sculpturen, vuilnisboten en performancekunst is Swoon een echte multimediakunstenaar. Volgende: "Enige tijd aan het werk in experimentele film."
